بازخوانی نقش هندسه اسلامی در معماری معاصر ایران

چکیده

هندسه اسلامی به‌عنوان یکی از بنیادی‌ترین مؤلفه‌های شکل‌دهنده هویت معماری ایرانی-اسلامی، جایگاهی ممتاز در تاریخ معماری این سرزمین داشته است. الگوهای پیچیده هندسی نه‌تنها کارکرد زیبایی‌شناختی داشته‌اند بلکه در معنابخشی به فضا، بازتاب مفاهیم قدسی و ایجاد هماهنگی میان ساختار معماری و جهان‌بینی اسلامی نیز ایفای نقش کرده‌اند. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی–تحلیلی به بررسی جایگاه هندسه در معماری معاصر ایران پرداخته و تلاش کرده است نسبت میان تداوم سنت و ضرورت نوآوری را در طراحی فضاهای جدید روشن سازد. یافته‌های مطالعه نشان می‌دهد که بازتفسیر اصول هندسی گذشته می‌تواند به خلق زبان تازه‌ای در معماری منجر شود؛ زبانی که در عین بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، ریشه‌های فرهنگی و تاریخی را نیز پاس می‌دارد. همچنین، نمونه‌های بررسی‌شده نشان می‌دهد که هندسه اسلامی ظرفیت بالایی برای ترکیب با رویکردهای معماری پایدار، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و طراحی هوشمند دارد. ازاین‌رو، می‌توان ادعا کرد که بازاندیشی در به‌کارگیری هندسه اسلامی نه‌تنها به حفظ هویت فرهنگی کمک می‌کند بلکه در پاسخ به چالش‌های معاصر همچون بحران هویت، یکنواختی معماری شهری و نیاز به فضاهای پایدار نیز راهگشا خواهد بود.