مسجد کوفه در آینه مطالعات غربی: تاریخ و هنر اسلامی

نویسندگان

    سعید جازاری معمویی * عضو هیئت‌علمی، گروه حقوق زن در اسلام، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران. Saeid.jazari@abu.ac.ir

کلمات کلیدی:

آرمان‌شهر علوی, اسخاتولوژی اسلامی, انتظار فرج, حکومت عدل جهانی, شرق‌شناسی, مسجد کوفه, معماری اسلامی, مهدویت

چکیده

مسجد کوفه، به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین مساجد جهان اسلام، در طول تاریخ نقش‌های چندگانه عبادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایفا کرده است. این پژوهش با رویکردی میان‌رشته‌ای، به بررسی جایگاه تاریخی، روایی، فقهی و هنری مسجد کوفه در متون اسلامی و در آیینه مطالعات شرق‌شناسان معاصر می‌پردازد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مسجد کوفه در اندیشه شیعی، مکانی فراتر از عبادتگاه است و به عنوان محور اسخاتولوژیک انتظار ظهور امام مهدی(عج) و مرکز برپایی حکومت جهانی عدل الهی مطرح می‌شود. این مسجد در روایات شیعه با فضایل فراوانی یاد شده و محل تجلی آرمان‌شهر علوی دانسته شده است. شرق‌شناسان قرن نوزدهم و بیستم نیز به بررسی کارکردهای عبادی، سیاسی و نمادین این مسجد پرداخته‌اند و آن را نمونه‌ای از پیوند دین و سیاست در تمدن اسلامی اولیه دانسته‌اند. از سوی دیگر، ابعاد معماری و هنری مسجد کوفه، از ساختار ساده صدر اسلام تا تزئینات باشکوه دوره‌های بعدی، بازتابی از تحولات فرهنگی و مذهبی در تاریخ اسلام است. مسجد کوفه در آیین‌های عبادی شیعیان، به ویژه در مناسک نیمه شعبان و دعاهای انتظار، نقشی محوری دارد و به عنوان پلی میان گذشته تاریخی اسلام و آینده موعود دینی تلقی می‌شود. بر این اساس، مطالعه جامع ابعاد مختلف این مسجد، به درک ژرف‌تری از پویایی‌های اعتقادی، اجتماعی و هنری در تمدن اسلامی یاری می‌رساند.

دانلودها

دسترسی به دانلود اطلاعات مقدور نیست.

مراجع

1. Ibn Sa'd MiSd. Al-Tabaqat al-Kubra. Beirut: Dar Sadir; 1968.

2. al-Baladhuri AiY. Futuh al-Buldan. Cairo: Dar al-Kutub al-Misriyya; 1956.

3. Waines D. Kufa. Encyclopaedia of Islam. Leiden: Brill; 1960.

4. Mudarrisi Tabataba'i SH. Maktab dar Farayand-e Takamul. Tehran: Mowla Publications; 2001.

5. Majlisi MB. Bihar al-Anwar. Beirut: Mu'assasat al-Wafa; 1983.

6. Nu'mani MiI. Al-Ghaybah. Tehran: Manshurat Sadduq; 1977.

7. Kulayni MiYq. Al-Kafi. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyya; 1987.

8. Lammens H. Les Sanctuaires de l'Islam. Revue du Monde Musulman. 1912;12:314-8.

9. Mervin S. Najaf: Porte de la sagesse. Paris: UNESCO; 2015.

10. Van Vloten G. Recherches sur la domination arabe. Leiden: Brill; 1894.

11. Masseno E. Histoire de la domination des Arabes. Paris1876.

12. Eliade M. The Sacred and the Profane: The Nature of Religion: Harcourt, Brace & World; 1957.

13. Rispler-Chaim V. Islamic Medical Ethics in the Twentieth Century: Brill; 1995.

14. Ibn Khaldun Aa-RiM. Muqaddimah Ibn Khaldun. Tehran: Elmi Farhangi Publications; 2004.

15. Ibn al-Athir Ia-D. Al-Kamil fi al-Tarikh. Beirut: Dar Sadir; 1965.

16. Creswell KAC. Early Muslim Architecture: Oxford University Press; 1969.

17. Hill D. Islamic Architecture of Persia. London: Faber & Faber; 1963.

18. Blair S. The Art and Architecture of Islam: 1250-1800. Bloom J, editor: Yale University Press; 1994.

19. Madelung W. The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate: Cambridge University Press; 1997.

20. Ibn al-Jawzi Aa-RiA. Al-Muntazam fi Tarikh al-Muluk wa al-Umam. Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyya; 1992.

21. Unesco. Restoration Projects in Iraq: UNESCO Publishing; 2015.

22. Bloom J. The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture. Blair S, editor: Oxford University Press; 2009.

23. Hurr al-Amili MiH. Wasa'il al-Shi'a. Qom: Mu'assasat Al al-Bayt; 1988.

24. Shaykh Tusi MiH. Tahdhib al-Ahkam. Qom: Dar al-Kitab al-Islamiyya; 1987.

25. Ibn Taymiyyah AiAa-H. Al-Fatawa al-Kubra. Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyya; 1911.

26. Ibn Majah MiY. Sunan Ibn Majah. Beirut: Dar al-Fikr.

27. Ibn Hajar al-Asqalani AiA. Fath al-Bari Sharh Sahih al-Bukhari. Beirut: Dar al-Ma'rifa; 1998.

28. Shaykh Abbas Q. Mafatih al-Jinan. Qom: Dar al-Huda Publications; 2001.

29. Bulliet R. Islam: The View from the Edge: Harvard University Press; 1979.

30. Goldziher I. Introduction to Islamic Theology and Law: Princeton University Press; 1905.

31. O'Kane B. The Mosques of Egypt. Cairo: The American University Press; 2001.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۴/۰۶/۳۰

ارسال

۱۴۰۴/۰۳/۱۳

بازنگری

۱۴۰۴/۰۶/۱۶

پذیرش

۱۴۰۴/۰۶/۲۵

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

جازاری معمویی س. (1404). مسجد کوفه در آینه مطالعات غربی: تاریخ و هنر اسلامی. تجلی هنر در معماری و شهرسازی، 3(2)، 1-17. https://www.jmaaue.org/index.php/jmaaue/article/view/82

مقالات مشابه

1-10 از 63

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.